30/04/2024
Door Ad Spijkers
Interactie met robots is een sociale praktijk die mensen ook samen met anderen kunnen doen. Daar zouden ontwerpers meer rekening mee moeten houden.
Onderzoekers die sociale robots ontwikkelen, richten zich te veel op ontwerpkenmerken. Ze kijken niet genoeg naar sociologische factoren, zoals mens-tot-mens-interacties, de context waarin ze plaatsvinden en culturele normen met betrekking tot robots. Dit blijkt uit onderzoek van wetenschappers die zijn gespecialiseerd in mens-robot-interactie. Ze zijn verbonden aan Cornell University in Ithaca (bij New York City) en Indiana University in Bloomington (80 km zuidwest van Indianapolis).
Robots in Tokyo
Als we willen begrijpen wat een robot sociaal maakt, moeten we kijken naar de bredere reikwijdte van de gemeenschappen rond robots en de interacties van mensen met elkaar, aldus de onderzoekers. Socialiteit wordt geconstrueerd door interacties die mensen met elkaar hebben rond de machine. Het gaat niet alleen om het programmeren van een beter karakter voor de robot, ervoor zorgen dat hij beter reageert op menselijke sociale kenmerken, hem er schattiger uit laat zien of zich natuurlijker gedraagt.
Het onderzoek is gebaseerd op veldwerk van promovendus Waki Kamino op het gebied van informatiewetenschappen. Zij dompelde zich maandenlang onder in de robotvriendelijke cultuur van Tokio. Hier bieden sociale robots eigenaren de mogelijkheid om met elkaar te communiceren en plezier te hebben. Drie sociale robots in het bijzonder – Sony’s Aibo, Sharp’s RoBoHoN en Groove X’s Lovot – hebben elk een uitgebreide community van gelijkgestemde eigenaren.
Hun eigenaren ontmoeten elkaar regelmatig en organiseren sociale evenementen waarbij de robots betrokken zijn. De eigenaren hebben ‘robots toegevoegd aan hun sociale rituelen’. Ze ontmoeten elkaar voor een kop koffie of geven verjaardagsfeestjes voor hun robots. Deze mensen worden soms afgeschilderd als geïsoleerd, excentriek of eenzaam, maar hebben in feite rijke vriendenrelaties. Soms worden deze verbindingen mogelijk gemaakt door robots.
Emotionele steun
Kamino bezocht huizen, robotwinkels, cafés en congressen en interviewde mensen over hun door robots begeleide levensstijl. Haar werk vormde de basis voor een van de belangrijkste bevindingen van het onderzoek. Kamino hoorde in interviews van een stel dat een robot verkoos boven een levend huisdier. Er minder waren 'emotionele risico’s' en zelfs plannen voor de toekomstige zorg van hun robot als het stel stierf. Kamino ontdekte dat de robot van een ander gezin vaak de enige metgezel van hun overleden moeder was terwijl ze tijdens de pandemie in het ziekenhuis lag.
In Japan hielpen fabrikanten en roboteigenaren elkaar bij het vaststellen van nieuwe normen voor robots als sociale actoren. Bedrijven verwerkten bekende ontwerpen in hun robots en brachten eigenaren bij elkaar door gesponsorde evenementen te organiseren. Eigenaren van hun kant maakten hun robots onderdeel van de dagelijkse interacties met vrienden en elkaar regelmatig ontmoetten in de openbare ruimte, met robots op sleeptouw. Op de foto vieren een Sony Aibo ERS-1000 robot en menselijke roboteigenaars de verjaardag van de robot.
Bredere visie nodig
Het onderzoeksteam roept het veld van mens-robot-interactie (HRI) op om een bredere sociologische visie te overwegen bij het ontwerpen en bouwen van robotgenoten. Traditioneel heeft HRI-onderzoek alleen naar de interactie tussen één persoon en één robot gekeken. Volgens de onderzoekers moeten we echter kijken naar de bredere reikwijdte van de gemeenschappen rond de interacties van mensen met elkaar en dit allemaal in overweging nemen.
Uit het onderzoek blijkt dat het gebruik van robots niet betekent dat iemand zichzelf isoleert met een robot. Interactie met robots is een sociale praktijk die mensen samen met anderen doen.
Foto: Cornell University