23/01/2015
Door Liam van Koert
Tijdens de aftrap van Smart Industry in de Van Nelle fabriek in Rotterdam, belooft minister van Economische Zaken Henk Kamp geld vrij te maken voor de diverse Fieldlabs. Zij moeten de Nederlandse industrie slimmer, efficiënter en flexibeler maken. Nog voor de zomer moeten er tien stuks werken.
Een zichtbaar tevreden Ineke Dezentjé bestijgt het podium. Niet zonder reden. Want als kartrekker van de Smart Industry agenda vanuit het FME staat ze niet alleen voor een ‘uitverkochte’ zaal, ook weet ze dat de minister zo dadelijk goed nieuws komt brengen. De regering neemt Smart Industry serieus en heeft er zelfs een potje voor gevonden.
Niet in bezemwagen
Ook gastheer Ahmed Aboutaleb is blij dat de overheid eindelijk weer oog heeft voor de Nederlandse maakindustrie. “Het werd hoog tijd dat u dit oppakt”, zegt hij in zijn openingsspeech tegen de minister. Met een technisch hart en een achtergrond in elektrotechniek, is de stad van de burgemeester en Nederlander van 2014 er helemaal klaar voor. “De veranderingen gaan momenteel in het kwadraat. Structuren worden smart, alles wordt complexer, relaties intiemer en er wordt meer en meer maatwerk gevraagd. Daarnaast is wat van ver komt niet meer goed, maar oogt goedkoop. De trend om het dichter bij huis te zoeken biedt unieke kansen die we moeten grijpen, willen we niet in de bezemwagen van de hoogwaardige maakindustrie terecht komen.”
Regio’s als kartrekkers
De steden spelen voor het oppakken van de ‘smart’ handschoen een zeer belangrijke rol. En als stad heeft Aboutaleb het dan niet alleen over zijn eigen stad, waar al diverse slimme projecten lopen zoals hergebruik van restwarmte, stoom en CO2 uit het havengebied. “Het ommeland is net zo belangrijk”, vindt hij. “Of dit nu Delfland of Spijkenisse of zelfs Den Haag is. Onderzoek wijst uit dat we in de samenwerking met Den Haag 5 miljard per jaar laten liggen. Als de minister hiervan nu 1 miljard terug investeert in Rotterdam en 0,8 miljard in Den Haag – want laten we eerlijk zijn, zo liggen nu eenmaal de verhoudingen, dan mag de minister de rest zelf houden.”
In zijn bevlogen speech haalt Abouthaleb ook nog een mooie quote van Jeroen van de Veere aan: “Mensen zijn de steentijd niet ontgroeid omdat de stenen op waren, maar omdat ze vooruit wilden.” Wat dat betref is men in Rotterdam aan het goede adres; Rotterdam is volgens hem vooral een werkwoord.
Twentse trots
Of het vooral de steden zijn die de kar trekken, dat moet Henk Kamp wel betwisten. Tenminste als plattelandsjongen uit Twente. En als voorbeeld van innovatiekracht zoekt de minister het dan ook dicht bij huis: Nijverdal. Hier gebeuren volgens hem zaken die de textielindustrie weer terug naar Nederland moeten halen. “Met het programma Factory of The Future gaat TenCate 60 procent op energie, 80 procent op water en 90 procent op inkt besparen. Voor iemand uit de textiel, maar ook voor Nederland als geheel is dat natuurlijk fantastisch nieuws.” Voor het terughalen van werk en verhoging van de arbeidsproductiviteit is een slimme maakindustrie cruciaal. De industrie is goed voor 800.000 directe banen en 13 procent van het bruto binnenlands product. De geleverde diensten aan de industrie meegerekend gaat het zelf om 1,5 miljoen banen. We zijn dan ook best een productief volkje. In de lijstjes staan we nummer 3 van de wereld, boven de Verenigde Staten en zelfs Duitsland.
Made in NL
De Hannover Messe 2014 was volgens Kamp een prachtige showcase die liet zien wat Nederland allemaal te bieden heeft. “We hebben prachtige bedrijven en exportproducten. Denk aan Philips en VDL, maar ook aan Dacom, waarmee we tijdens een handelsmissie naar Japan onlangs nog een groot contract voor precisielandbouw tekenden.” Als het aan de overheid ligt komen daar nog veel prachtige bedrijven bij. Digitalisering, robotica en nieuwe productietechnieken bieden enorme kansen om nieuwe slimme dingen te doen, maar ook om bestaand werk weer naar Nederland terug te halen.
Geld en verankering
Het is de minister ernst met Smart Industry. “Dat vergaande automatisering en robotisering banen kost maakt sommigen bang. Hoewel we dergelijke signalen niet moeten bagatelliseren, ben ik een tegengestelde mening toegedaan. Smart Industry is cruciaal als banenmotor van de toekomst. We hebben daarom besloten geld vrij te maken voor de Fieldlabs – proeftuinen waarin bedrijfsleven en kennisinstellingen samen werken aan een slimme industrie – vanuit onder andere de Europese structuurfondsprogramma’s (EFRO). Ook gaan we Smart Industry verankeren in de innovatie-agenda van de topsectoren, wordt het ICT-doorbraakproject mkb omgevormd naar een ICT-doorbraakproject ‘Mkb-bedrijven en Smart Industry’ en gaat het NFIA (Netherlands Foreign Investment Agency) een acquisitieprogramma opzetten.”
Kritiek
Maar er is ook kritiek op de Smart Industry-storm die momenteel boven Nederland opsteekt. Een doorn in het oog en misschien wel een achilleshiel van de Smart Industry agenda is kennis. De bedrijven kunnen nu al geen gekwalificeerd technisch personeel vinden. Volgens Kamp moet daarom het onderwijs aan Smart Industry worden gekoppeld. Daarnaast geven veel bedrijven aan wel met Smart Industry aan de slag te willen (momenteel is 14 procent er mee bezig, dit moet 40 procent zijn in 2020), maar een volledig transparante samenwerking (en dus het vrijgeven van duurbetaalde kennis) is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Tot slot is er de vraag waarom Nederland niet gewoon bij onze Oosterburen – en grootste klant –aanhaakt. Industrie 4.0 is niet alleen een wereldwijd begrepen term, maar gaat ook een stap verder in zijn definitie. Bovendien zullen de grote Duitse bedrijven (denk aan Siemen sof BMW ) – met een grootse vertegenwoordiging in Nederland, hier echt niet ineens van hun Industrie 4.0 pad afstappen en de Smart Industry Agenda volgen. Hoe dan ook; beide aanpakken liggen in elkaars verlengde, en kunnen prima samen door een deur.
Inmiddels is ook de kamer geïnformeerd over de voortvarende start van Smart Industry. Download hier de brief die Minister Kamp vandaag naar de tweede kamer stuurde.