07/04/2023
Door Ad Spijkers
In een nieuw rapport analyseert TNO de sterkte, zwakheden, kansen en bedreigingen van de Nederlandse maakindustrie.
'Bovengemiddeld innovatief en productief, cruciaal voor het oplossen van maatschappelijke uitdagingen én de exportmotor van de Nederlandse economie.' Dat is in een notendop het beeld van de maakindustrie uit het rapport De waarde van de Nederlandse industrie van TNO.
Nederland heeft een sterke maakindustrie met een sterk MKB en wereldwijde spelers. Maar dit is geen vanzelfsprekendheid en onze concurrentiekracht staat onder druk. Oorzaken hiervan zijn de hoge energieprijzen, trage vergunningverlening en vertraagde aanleg van nieuwe duurzame infrastructuur. Volgens werkgeversorganisatie VNO-NCW moeten we hier de komende jaren oplossingen voor vinden, zodat we innovatief blijven, versneld verduurzamen én zorgen dat we niet te afhankelijk worden van andere continenten en landen.
Maar de waarde van de maakindustrie is niet vanzelfsprekend en staat onder druk. Zo halen we de doelstellingen op het gebied van innovatie, R&D-uitgaven als % van het bruto binnenlands product (BBP) bij lange na niet. Het risico van de-industrialisatie ligt op de loer en dat heeft negatieve gevolgen voor de totale Nederlandse economie. Landen om ons heen maken meer gebruik van de ruimte die ze uit Brussel krijgen om te investeren, wat onze industrie benadeelt. In reactie op het rapport pleit werkgeversorganisatie FME voor meer investeringen in innovatie en voor een gelijk Europees speelveld.
Ingrijpende transities
Volgens TNO leven we in een tijd waarin ingrijpende transities moeten worden gerealiseerd. Zonder een sterke economie gebaseerd op een innovatief en competitief bedrijfsleven komen deze transities in gevaar en zullen de sociale consequenties ervan de samenleving hard treffen.
De maakindustrie in Nederland creëert niet alleen veel hoogwaardige banen en economische welvaart, maar ook financiële slagkracht om de grote uitdagingen te lijf te gaan. Om hierop te kunnen voortbouwen is consistent beleid nodig dat een stabiel speelveld creëert en is gebaseerd op heldere en samenhangende strategische keuzes. Essentieel daarbij is om structureel de uitgaven in R&D en innovatie te verhogen en daarin meer samenhang te brengen.
Achtergronden
Uit het rapport wordt duidelijk dat de Nederlandse maakindustrie goed is voor 12% van het BBP. Door de sterke verwevenheid met de dienstensector is bij elkaar opgeteld naar schatting 20% van onze economie afkomstig van de industrie. Daarmee is het één van de belangrijkste economische sectoren, die bovendien sterk verweven is met onderzoeks- en onderwijsnetwerken en tal van andere ketens. Met een gemiddelde groei van 2,1% per jaar (periode 2013-2021) ontwikkelde de industrie zich de afgelopen jaren sterker dan de economie als geheel (1,5%).
Ook is de industrie productief. In 2019 bracht een industriële werknemer in de EU27 gemiddeld € 66.000 aan toegevoegde waarde voort. In Nederland was dit € 105.000.
Industrie als motor
De Nederlandse industrie levert een belangrijk bijdrage aan ons land als exportland. De top drie van exporteurs van in Nederland geproduceerde goederen en diensten zijn: de chemische industrie (40 miljard euro), de voedingsmiddelenindustrie (39,6 miljard euro) en de machinebouw (29 miljard euro).
Industriële bedrijven zijn volgens de analyse met een R&D-intensiteit van 6,8% (gemiddeld over hele bedrijfsleven 1,5%) toonaangevend in investeringen in onderzoek en ontwikkeling en innovatie in Nederland. De industrie produceert niet alleen basisbehoeften voor de samenleving, maar ook innovatieve oplossingen voor grote maatschappelijke opgaven en een minimale belasting van de leefomgeving.
In het rapport schetst TNO ook de uitdagingen, zoals de noodzaak om als land nog meer te investeren in R&D, meer circulaire bedrijfsmodellen en de noodzaak om versneld te verduurzamen. In een volgende rapportage gaat het onderzoeksinstituut dieper in op de toekomstscenario’s van de industrie.
Foto: PxHere