27/09/2022
Door Ad Spijkers
Mensen accepteren dat menselijke verpleegkundigen de autonomie van de patiënt negeren en beslissen over gedwongen medicatie. Dit vertrouwen geldt niet voor verpleegrobots.
Onderzoek in de morele psychologie heeft tot nu toe weinig aandacht besteed aan de autonomie van de patiënt of interne conflicten in de medische ethiek. Dit geldt vooral vanuit het perspectief van het hebben van robots als actoren. Wetenschappers aan de University of Helsinki hebben de oordelen van mensen onderzocht over beslissingen die worden genomen door verpleegrobots. Het doel van de studie was om het veld van de experimentele morele psychologie uit te breiden naar het onderzoek van de medische ethiek.
Op basis van dit recentelijk afgerond onderzoek lijkt het erop dat menselijke gevoeligheid en empathie vereist zijn van op AI gebaseerde medische toepassingen. Alleen dan beschouwen patiënten hun oplossingen en beslissingen als even acceptabel als die van mensen.
Morele verantwoordelijkheid
Als onderdeel van het onderzoek beoordeelden proefpersonen de moraliteit van medische beslissingen die in een fictief verhaal werden genomen. Mensen accepteerden zowel een robot als een menselijke verpleegster die een beslissing nam om niet te voldoen aan de instructies van een hoofdarts om een patiënt tegen diens wil medicatie te geven. Daarentegen vonden ze het onaanvaardbaar dat de verplegende robot de wil van de patiënt teniet deed door hen gedwongen medicatie te geven, hoewel een soortgelijke beslissing van de menselijke verpleegster werd aanvaard.
Uit de vraag over gedwongen medicatie bleek dat beslissingen van robotverpleegkundigen en menselijke verpleegkundigen niet op dezelfde manier worden behandeld, ook al hebben ze identieke gevolgen. Toen werd het verhaal veranderd om de patiënt 's nachts te laten overlijden aan een plotselinge aanval van ziekte. Misschien de meest verontrustende bevinding is, is dat dan de mens meer als moreel verantwoordelijker voor het lot van de patiënt werd gezien dan de verpleegrobot. Dit terwijl er geen verband was tussen de therapeutische beslissing en het overlijden van de patiënt.
Geen eenvoudige oplossing
De bevindingen kunnen nuttige perspectieven bieden op de ontwikkeling van slimme medische toepassingen en robotica. De zorgsector kampt wereldwijd met een tekort aan verpleegkundigen. De resultaten van het onderzoek geven aan dat dit gebrek aan middelen niet volledig kan worden opgelost met behulp van machines. Mensen willen nog steeds dat ook in de toekomst andere mensen voor hen zorgen.
De bevindingen openen nieuwe wegen voor onderzoek naar morele cognitie en interactie tussen mens en robot, met name op het gebied van medische ethiek. Maar het is duidelijk dat robots geen eenvoudige oplossing zijn voor het gebrek aan menselijke hulpbronnen.
De wetenschappelijke publicatie vindt u hier.
Foto: PxHere