27/11/2023
Door Ad Spijkers
Robots kunnen het leven een stuk eenvoudiger maken. Maar wat is de impact op economisch, sociaal en milieuvlak?
Zullen robots bijdragen aan een duurzame toekomst voor onze planeet? Of zorgen ze juist voor uitdagingen op economisch, sociaal en milieuvlak? Een internationale groep onderzoekers (onder wie An Jacobs en Bram Vanderborght van Imec-VUB) legt de huidige robotica naast de 17 Duurzame Ontwikkelingsdoelen (SDG’s) en de 169 bijbehorende targets van de Verenigde Naties. Ze concluderen dat robots onze uitdagingen voor 46% kunnen oplossen, maar voor 19% kunnen ze problemen erger maken.
Economie
Automatisering leidt tot hogere productiviteit en versterkt daarmee de economische groei, zeker in regio’s met een tekort aan arbeidskrachten. Exoskeletten en cobots verbeteren de arbeidsomstandigheden, de veiligheid van werknemers en ergonomie. Robotprotheses kunnen ook de inclusiviteit bevorderen op de werkvloer – Zo kunnen mensen met een fysieke beperking gericht ondersteuning bieden.
Maar robottechnologie zal vooral banen die nu door kwetsbare en lager opgeleide groepen worden uitgevoerd, sneller laten verdwijnen. De inhoud van andere jobs zal veranderen, zodat een leven lang leren op de werkplek noodzakelijk is. Door investeringen in robotica kunnen veel arbeidsactiviteiten of zelfs volledige fabrieken terugkeren van lagelonenlanden naar kapitaalkrachtige geïndustrialiseerde landen.
Maatschappij
Of robots honger de wereld uit helpen is afwachten. Robots maken in elk geval duurzamere paradigma’s in de landbouw mogelijk, zoals precisielandbouw, verticale landbouw of pixel farming.
Robotchirurgie biedt minder invasieve, nauwkeurigere en op afstand uitgevoerde operaties mogelijk. Robotprotheses kunnen nu al ontbrekende lichaamsdelen vervangen.Exoskeletten kunnen revaliderende patiënten ondersteunen in hun mobiliteit. Om medicijnen, bloed of medische apparatuur snel naar moeilijk toegankelijke gebieden te brengen worden drones gebruikt.
Educatieve robots kunnen een rol spelen bij het verbeteren van de kwaliteit van het onderwijs via nieuwe leermethoden zoals challenge-based learning, gepersonaliseerd leren en op games gebaseerd leren.
Door de samenwerking tussen mens en robot of dankzij exoskeletten kan de genderongelijkheid verdwijnen. De introductie van robotica thuis kan de tijd die aan huishoudelijke taken wordt besteed verminderen. Omdat onbetaald werk thuis vooral door vrouwen wordt gedaan, krijgen zij een betere toegang tot de betaalde arbeidsmarkt. Alleen zijn veel robots niet altijd voor vrouwen(lichamen) ontworpen, wat tot nieuwe ongelijkheid kan leiden.
In het verkeer kan de toenemende autonomie van voertuigen de mobiliteit veiliger maken. In combinatie met het delen van ritten en 'mobility as a service' kunnen steden leefbaarder worden. Ook voor persoonlijke veiligheid kunnen robots uitkomst bieden. Als ze zijn voorzien van geavanceerde detectietechnologie kunnen ze oorlogsresten of explosieven detecteren en onschadelijk maken.
Milieu en klimaat
Robots zijn belangrijke bronnen van informatie, ook op plekken waar een mens niet zomaar kan komen. Ze kunnen bijdragen aan een betere kennis en bewaking van ecosystemen, rampenpreventie of besluitvorming tijdens noodhulp. Zo worden autonome robots ontwikkeld om de waterkwaliteit en de ontwikkeling van algenbloei te controleren. Ze kunnen ook worden gebruikt om kritieke infrastructuur te inspecteren die drinkwaterbronnen in gevaar zou kunnen brengen zoals pijpleidingen of rioleringssystemen. Robotica kunnen ook hun nut bewijzen in zoek- en reddingsmissies of bij de bestrijding van bosbranden.
Robots kunnen het openbaar vervoer aantrekkelijker maken met autonome treinen of bussen of door het gebruik van gedeelde autonome auto's 'voor de 'last mile'. Maar robots kunnen ook de productiviteit, aantrekkelijkheid of economische concurrentiekracht verbeteren van industrieën of processen die vervangen zouden moeten worden door duurzamere alternatieven. De algemene inzet van robots zal wel leiden tot een grotere vraag naar energie, en dat zal gepaard gaan met de nodige emissies.
In de recycling kunnen robots uitdagende demontage- en sorteertaken uitvoeren. Maar de duurzame productie van robots is ook een uitdaging gezien de behoefte aan dure en schaarse grondstoffen, zoals zeldzame aardmetalen in de elektronica. Vandaar dat al wordt gedacht en gewerkt aan biologisch afbreekbare robots en het gebruik van recycleerbare en zelfherstellende materialen om de levensduur van robots te verlengen.
Conclusie
Robots hebben een steeds grotere impact op onze samenleving, economie en op het milieu. Ze zijn niet de oplossing voor de mondiale problemen van dit moment, maar bieden wel stukjes van oplossingen. Maar ze brengen ze nieuwe, complexe risico's met zich mee, die geminimaliseerd moeten worden. Met deze analyse zet de internationale roboticagemeenschap een stap richting het in kaart krijgen van risico’s en richting écht duurzame robotica.
De wetenschappelijke publicatie vindt u hier.
Bron: Imec, foto: PxHere