15/06/2023
Door Ad Spijkers
Het onderzoeksproject Rokit onderzoekt juridische, ethische, veiligheidsgerelateerde, economische en acceptatiekwesties voor het gebruik van mobiele robotica in de openbare ruimte.
De interactie tussen mens en robot is complex en niet altijd eenvoudig te voorspellen. Vanuit ethisch perspectief rijzen veel vragen. Hoe moet een robot reageren op verschillend gedrag van mensen in de openbare ruimte? Welke vormen van robotondersteuning zijn wenselijk, welke zijn potentieel schadelijk voor vrije ontwikkeling in de openbare ruimte? Hoe verandert het gebruik van een robot ons beeld van de openbare ruimte - en hoe kan deze verandering tijdens de ontwikkeling worden vormgegeven?
Openbare ruimte
Het Duitse onderzoeksproject Rokit wil deze vragen beantwoorden. De openbare ruimte, met haar verkeersruimten, groengebieden, parken, stations en musea biedt een breed scala aan gebruiksmogelijkheden. De publieke sector kan worden opgevat als een ruimte van mogelijkheden waarvan de betekenis pas concreet wordt door de mensen die erin zitten. Zo is het park voor de een een oase van rust, voor de ander een sportvoorziening of een sociale ontmoetingsplek. Wat een openbare ruimte is en zou moeten zijn, is dus onderwerp van interpretatie.
Zolang dit echter niet duidelijk is, blijft het onduidelijk welke eisen aan een robot in de openbare ruimte worden gesteld. Een jogger in een park geeft niets om een robotgrasmaaier, maar een picknickgroep kan zich erdoor gestoord voelen. Ook de kwestie van toezicht is van belang: hoeveel kan en mag een robot in de openbare ruimte 'zien'?
Onderzoek
Een onderzoeksgroep waaraan onder meer de Technische Universität Berlin deelneemt, zal zich bezighouden met de ethische implicaties van mens-robot interactie in de openbare ruimte, waaronder bijvoorbeeld de belangenafweging tussen alle betrokkenen. Op metaniveau moet worden nagegaan wat ethisch technologieadvies kan, moet en moet doen. In dit verband is de vraag naar methoden van geïntegreerde ethiek interessant: hoe kan ethiek al in het ontwikkelingsproces worden ingezet en hoe kan technologieontwikkeling actief worden beïnvloed?
Het doel van het Rokit-project is, om interdisciplinaire ontwerpbenaderingen en test- en verificatieprocedures te ontwikkelen om een verantwoord gebruik van robots in de openbare ruimte mogelijk te maken. Het Bundesministerium für Bildung und Forschung financiert het project tot 2025.
Foto: PxHere