31/01/2024
Door Ad Spijkers
Mensen die Berlijns spreken, vertrouwen meer op sociale robots die hetzelfde dialect spreken dan op sociale robots die Hochdeutsch praten.
Sociale robots kunnen ons met veel dingen helpen: lesgeven, leren en zorgen bijvoorbeeld. Ze zijn ontworpen om met mensen te communiceren en om ons op ons gemak te stellen. Dat geldt ook voor de manier waarop ze praten. Sommige onderzoeken suggereren dat mensen net als robots een bekend accent of dialect gebruiken, terwijl ander onderzoek het tegenovergestelde suggereert.
Onderzoek
Eerder meldde Robot Magazine dat onderzoekers van de Universität zu Lübeck werkten aan een sociale robot die dialect leerde spreken. Hun doel was om inwoners van Sleeswijk-Holstein kennis te laten maken met een robot die letterlijk hun taal spreekt. Daarmee moet hij een brug slaan tussen regionale traditie en de gedigitaliseerde toekomst. Wetenschappers aan Universität Potsdam onderzochten hoe mensen reageren op dialect. Mensen hebben gemengde gevoelens over robots die in een dialect spreken. Sommigen vinden het leuk, terwijl anderen de voorkeur geven aan standaard taal. Dit zette hen aan het denken: misschien is het niet alleen de robot, maar zijn het ook de betrokken mensen die deze voorkeuren vormgeven.
Er zijn veel factoren die het comfortniveau van mensen met sociale robots beïnvloeden. De robots werken het beste als ze betrouwbaard en competent overkomen. Een mensachtige spreekstem draagt hieraan bij. Maar of die spreekstem nu een dialect of een standaardvorm van een taal gebruikt, kan van invloed zijn op de perceptie van de betrouwbaarheid of competentie ervan. Standaardtaalgebruik wordt vaak als intelligenter gezien, maar spreken in een dialect dat als vriendelijk of vertrouwd wordt beschouwd, kan geruststellend zijn.
Officiële taal of dialect
Om de impact van dialectgebruik op de acceptatie van robots te testen, rekruteerden de wetenschappers 120 mensen uit Berlijn of Brandenburg om een online enquête in te vullen. Ze vroegen de deelnemers om video's te bekijken waarin een robot met een mannelijke menselijke stem sprak in het standaard Duits of het Berlijnse dialect. De laatste wordt informeler beschouwd en soms door media gebruikt om een informele, vriendelijke indruk te wekken. Het Berlijns is over het algemeen begrijpelijk voor de meeste Duitstaligen, ook voor wie het Duits niet de moedertaal is maar de taal wel vloeiend spreekt. Ofwel: wordt het "Ich bin ein Berliner" of "Ick bin een Berlina".
De wetenschappers vroegen de deelnemers om de betrouwbaarheid en competentie van de robot te beoordelen. Ook werd ze gevraagd een demografische vragenlijst in te vullen, inclusief leeftijd, geslacht, hoe lang ze in Berlijn hadden gewoond, hoe goed ze het Berlijnse dialect spraken en hoe vaak ze het gebruikten. De enquête registreerde automatisch het type apparaat dat deelnemers gebruikten om de video's te bekijken: een telefoon, een tablet of een computer.
Er was een duidelijk verband tussen betrouwbaarheid en competentie, waarbij een hogere waargenomen competentie een hogere waargenomen betrouwbaarheid voorspelde. Over het algemeen gaven de respondenten de voorkeur aan een robot die standaard Duits spreekt. Respondenten die zich meer op hun gemak voelden met het Berlijnse dialect gaven echter de voorkeur aan het robotsprekende dialect.
Invloed van medium
Als je goed bent in het spreken van een dialect, is de kans groter dat je een robot vertrouwt die op dezelfde manier praat, concludeerden de onderzoekers. zegt Kühne. Het lijkt erop dat mensen de robot meer vertrouwen omdat ze een gelijkenis vinden.
Respondenten die een telefoon of tablet gebruikten in plaats van een computer om de video's te bekijken, gaven ook doorgaans lagere beoordelingen aan de robot die standaard Duits sprak. De wetenschappers speculeren dat dit mogelijk komt doordat kleine, draagbare apparaten ervoor zorgden dat respondenten meer afleiding van de video's en een hogere cognitieve belasting hadden, waardoor het vertrouwenssignaal van het standaard Duits minder impact had.
Dit laat de onderzoekers zonder duidelijk bewijs achter voor of tegen het idee dat mensen die met uitdagingen worden geconfronteerd meer troost zouden kunnen vinden in sociale robots die in een bekend dialect spreken. Maar als een robot de standaardtaal gebruikt en het essentieel is dat mensen hem als competent ervaren in de interactie, kan het nuttig zijn om de cognitieve belasting te minimaliseren. De onderzoekers willen dieper gaan door de cognitieve belasting tijdens gesprekken te testen.
De wetenschappers wijzen erop dat het spreken of begrijpen van een dialect onderdeel kan zijn van de identiteit van een groep. De robots kunnen daardoor profiteren van vooroordelen binnen de groep. Mensen hebben de neiging om de voorkeur te geven aan robots die op de een of andere manier op hen lijken. Het prestige van een dialect kan echter van invloed zijn op de manier waarop het wordt ontvangen door mensen die het horen. Context is van groot belang in gesprekken. Daarom willen de wetenschappers meer onderzoek te doen naar situaties uit het echte leven.
De wetenschappelijke publicatie vindt u hier.
Foto: screenshot video onderzoekers