18/07/2022
Door Ad Spijkers
Bij het gebruik van drones moeten de regels in acht worden genomen. Dat geldt niet alleen de vliegveiligheid, maar ook de privacyregels.
Drones zijn er in alle soorten en maten en voor allerlei denkbare toepassingen, van speelgoed en fotografie tot wetenschappelijk onderzoek. Vandaar dat ze steeds frequenter in het luchtruim rond Wageningen worden gesignaleerd. Zo’n Unmanned Aerial Vehicle (of UAV) is een geavanceerd gereedschap dat letterlijk en figuurlijk het werkterrein tussen de satelliet en de geosensing-systemen op de grond voor zijn rekening neemt.
Drones van WUR
De dronevloot van Wageningen Universiteit & Research omvat vijftien modellen en groeit nog steeds. Dat gaat van relatief kleine platformen van een 0,5 kg tot toestellen van 25 kg die 8 kg lading – batterijen en camera's –kunnen meenemen. Ze worden ingezet voor tal van onderzoeken: van kustbewaking tot het karakteriseren van koeien in het veld en van het bestuderen van de bloei van de dotterbloem in de Biesbosch tot het registreren van bodemerosie of het helpen optimaliseren van de broccolioogst.
WUR begon tien jaar geleden met de Unmanned Airborne Remote Sensing Facility (UARSF). De techniek ontwikkelde zich wat motorvermogen en accuduur betreft maar ook de camera's maken ontwikkelingen door. Zo was piloot Lammert Kooistra (foto) betrokken bij een geslaagde testvlucht met een nieuwe hyperspectrale camera. Door het combineren van honderd spectrale banden per pixel en Lidar voor 3D-informatie beschikken de onderzoekers over twee types data waardoor ze ruimtelijk gezien dezelfde dingen meten.
Hiermee zijn ziektes in planten beter te detecteren, bijvoorbeeld door te meten of de groei van een plant achterblijft of dat de vorm van het blad verandert. De universiteit boekte al goede resultaten met aardappelvirussen, maar wil deze toepassing uitbreiden naar onder meer boomgaarden en fruitteelt. Ook schimmelziektes die toxische stoffen in graan veroorzaken kunnen dan in een vroeger stadium worden opgespoord.
Veiligheid
Deze drones zijn serieuze dataverzamelaars. Genoemde testvlucht boven de proefvelden op de campus duurde nog geen kwartier, maar op 30 m hoogte oogstte de drone 30 Gb aan ruwe data. Nu zijn 30 m en de locatie niet exotisch. Maar in die 15 min vliegtijd ging veel voorbereidingstijd zitten, ook om de veiligheid en privacy te waarborgen.
Aan elke vlucht en voor elk gebied gaat een gedegen vluchtvoorbereiding vooraf. In een operationeel plan beschrijven de onderzoekers wat ze gaan doen, wie gaat vliegen en wie verantwoordelijk is. Het plan is een handvat om potentiële risico's in te schatten en wordt besproken met de crew. Bij elke vlucht zijn dat er minimaal twee: een piloot en een observator.
De volgende vraag is, of in het beoogde doel mag worden gevlogen. Voor tal van gebieden gelden beperkingen. Sommige zijn permanente no fly zones, bijvoorbeeld wegens de aanwezigheid van militaire objecten of luchthavens. Andere zones hebben een tijdelijke beperking, bijvoorbeeld in het broedseizoen. Maar niet alleen wet- en regelgeving spelen een rol. De apparatuur is verzekerd op basis van aansprakelijkheid; mocht er iets verkeerd gaan, dan wil de verzekeraar weten hoe dat kon gebeuren.
Alle piloten hebben de juiste papieren en de platformen zijn gecertificeerd volgens de nieuwe Europese regelgeving. Bovendien heeft WUR regelmatig contact met de Inspectie van Leefomgeving en Transport (ILT) die in Nederland het vliegen met drones controleert.
Privacy
Een van de eerste stappen in de voorbereiding is dat de onderzoekers toestemming vragen aan de gebiedseigenaar. Dat kan een teler of boer zijn, een beheerder van natuurgebieden of Rijkswaterstaat. Na die toestemming gaan de onderzoekers zelf op locatie kijken wie en wat zich in dat gebied beweegt, ook in het kader van veiligheid.
Het kan gebeuren dat een WUR-drone tijdens een onderzoek een vrijend stelletje betrapt. Volgens Kooistra zijn de meeste van de camera's niet zó gedetailleerd dat gezichten zijn te herkennen. Maar de lichamen wel. De verkregen beelden worden niet gedeeld met derden. De ruwe beelden worden verwerkt en in dat proces wordt gecontroleerd of mensen er herkenbaar op staan. Zo ja, dan worden ze geblurd. Het gaat de onderzoekers alleen om de afgeleide informatie die uit de cameraopnames wordt gedestilleerd.
Drones worden niet alleen gebruikt voor wetenschappelijk onderzoek. De facilitaire afdeling van WUR onderzoekt of drones wellicht kunnen worden gebruikt om het beheer van daken efficiënter te maken. Een ingehuurd bedrijf maakte een supergedetailleerde opname met veel details. Dat bedrijf is verplicht om de eventuele 'bijvangst' (mensen die rond het gebouw lopen) te blurren. Ze mogen alleen info leveren over de objecten, niet over de mensen. Voor de onderzoekers gelden precies dezelfde regels.
Foto: WUR