Hoe maakt aanraking een verschil?

Een knuffel kan een gunstig effect op mensen hebben. Zelfs als die van een robot komt.

Aanraking kan veel goeds doen. Maar in hoeverre profiteren mensen ervan? Hoeveel aanraking is toegestaan? Wie moet aanraken en waar? Als we fysiek contact ervaren, hoeft dat dan überhaupt met een ander mens te zijn? Een internationaal team analyseerde ruim 130 internationale onderzoeken met ongeveer 10.000 deelnemers om deze vragen te beantwoorden. De onderzoekers hebben bewezen dat aanraking werkelijk pijn, depressie en angst verlicht. Hoewel veelvuldig aanraken een bijzonder gunstig effect heeft, zijn er aanwijzingen dat de aanraking niet lang hoeft te duren.

Het effect wordt versterkt door contact van huid op huid. Ook de aanraking door objecten zoals sociale robots, zware dekens en lichaamskussens vertoonde een aantoonbaar effect. Bij baby's moet aanraking van de ouders komen. Het onderzoeksteam omvatte wetenschappers van de Ruhr Universität Bochum, de Universitätsklinikum Essen en het Nederlands Herseninstituut in Amsterdam.

Aanraking

De onderzoekers waren zich bewust van het belang van aanraking als gezondheidsinterventie. Maar ondanks veel onderzoeken bleef het onduidelijk hoe iemand het optimaal kunt gebruiken, welke effecten specifiek te verwachten zijn en wat de beïnvloedende factoren zijn. Na de uitgebreide meta-analyse kon het team veel van deze vragen beantwoorden.

Zowel volwassenen als baby's profiteren van aanraking. Voor baby’s is het belangrijk dat de aanraking van de ouders komt. Hun aanraking is effectiever dan die van een zorgprofessional. Bij volwassenen bleek er geen verschil te zijn tussen mensen die vrijwilligers kenden en een verpleegkundige. Het grootste effect van aanraking op volwassenen werd aangetoond door de vele onderzoeken naar de mentale toestand van de deelnemers. Volgens deze onderzoeken namen pijn, depressie en angst aanzienlijk af. Aanraking had ook een positief effect op cardiovasculaire factoren zoals bloeddruk en hartslag, maar het effect was minder uitgesproken.

Korte knuffel maakt verschil

Een langere aanrakingsduur (in de onderzoeken gemiddeld 20 min) had geen significante invloed op de uitkomst. Vaker aanraken bleek gunstiger dan langer aanraken; zelfs een korte knuffel heeft een positieve impact. De onderzoekers waren verrast door het positieve effect van aanraking door voorwerpen. Sociale robots, knuffels, lichaamskussens en dergelijke presteerden minder goed dan mensen als het ging om factoren op het gebied van de geestelijke gezondheid, maar vertoonden nog steeds een meetbaar positief effect. Consensuele aanraking verbetert dus het welzijn van zowel patiënten in klinische scenario’s als van gezonde mensen. Zolang de persoon daarvoor toestemming geeft.

Voor de onderzoekers roept dit veel meer vragen op over het potentieel van aanrakingsinterventies voor de volksgezondheid. Zo bleef in de onderzoeken onduidelijk welke kwaliteit de aanraking had voor de mensen die het meemaakten. Een andere onopgeloste vraag is of affectieve aanraking een ander effect heeft dan instrumentele aanraking, zoals het wassen van haar door een kapper of examens uitgevoerd door een arts. Ook de rol van het aanraken van dieren is nog niet voldoende onderzocht, evenals de culturele verschillen tussen verschillende gemeenschappen.

Over de exacte rol van robots spreekt het onderzoek niet. Maar dat fysieke veiligheid hier een grote rol speelt, is duidelijk. Het is niet de bedoeling dat iemand letterlijk wordt doodgeknuffeld. De wetenschappelijke publicatie vindt u hier.

Foto: Ruhr Universität Bochum, Marquard