Robotondersteuning in de thuiszorg

Het doel van het RubyDemenz-project is om de thuiszorg van mensen met dementie te ondersteunen door interactie met een gepersonaliseerde robotpop.

Niet in de laatste plaats door het ernstige tekort aan geschoolde arbeidskrachten is de zorgsector steeds meer op zoek naar technische oplossingen die kunnen bijdragen aan de zorg voor mensen die zorg nodig hebben. Het 'RubyDemenz'-project, dat nu na drie en een half jaar is afgesloten, behandelde de ontwikkeling van een dergelijke oplossing. Het moet 'emotioneel, persoonlijk, interactief en begeleid' zijn en de situatie bij de thuiszorg voor mensen met dementie vergemakkelijken.

Maar maakt de gepersonaliseerde robotpop, die een onderzoeksconsortium met onder meer de Hochschule für Gesundheit in Bochum op basis van deze specificaties ontwikkelde, deze claim waar? De reacties van de proefpersonen waren heel verschillend, maar dat de robotpop reacties uitlokt, is zeker. Ze varieerden van "oh hij is schattig, hij is grappig" tot "ik dacht dat hij meer kon doen" . Maar de motivatie van de deelnemers om zo’n pop te gebruiken, is ook heel verschillend.

Het is belangrijk dat de suggesties en functies waarmee de robotpop wordt geprogrammeerd, aansluiten bij het individueel gewenste voordeel voor de gebruiker. Veel van de toepassingen kunnen precies worden aangepast aan de behoeften van de gebruiker.

Vervolg

Ook na de officiële afronding van het project willen de betrokkenen uit het veld graag blijven samenwerken. Ze vinden het onderwerp te belangrijk en de resultaten te bemoedigend om er nu mee te stoppen. In plaats van het beëindigen van het project werd daarom besloten tot een onderzoeks- en werkgroep. Vanuit maatschappelijk oogpunt is het project van groot belang, ook omdat het aantal zorghuishoudens al heel groot is en blijft stijgen en het professionele zorgsysteem tegen zijn grenzen aan loopt. In veel verpleeghuizen ontbreekt het aan geschoold personeel.

Na de ontwikkeling van de pop, die samen met robotbegeleiders en in contact met de getroffen mensen plaatsvond, is het nu een kwestie van testen in nieuwe settings en bij het betrekken van nieuwe doelgroepen. De ontwikkelaars willen de aanpak graag bruikbaar maken voor de zorg. Het gaat ook om de verspreiding van kennis en de ontwikkeling van nieuwe werkterreinen. Tot nu toe is het systeem ontwikkeld voor gebruik door mensen met dementie in hun eigen huis. Maar er zijn tal van andere toepassingsgebieden voorstelbaar.

Robot of mens

Tegelijkertijd benadrukken de projectpartners dat de ontwikkeling van de robotpop niet gaat over het vervangen van menselijk gezelschap. Het bijzondere aan RubyDemenz is de combinatie. Het gaat er niet om of de robot of de begeleider de ideale oplossing is. Het gaat erom dat de maatschappij deze gezamenlijke aanpak überhaupt als een ontwerpoptie gaat zien.

In de laatste projectfase bezochten speciaal opgeleide robotbegeleiders regelmatig de testgezinnen thuis en probeerden en oefenden samen met de mensen met dementie het gebruik van de pop. Ze hebben veel nieuwe inzichten kunnen opdoen over hoe het leven met dementie in het gezin is ingericht. Ook is nu beter zicht op hoe de zorgsituatie van mensen met dementie is ingericht en hoe zij zo goed mogelijk kunnen worden ondersteund.

Grenzen

Maar ook de grenzen van de technologie zijn duidelijk. Niet alle functies en applicaties zijn voor alle gebruikers even verrijkend. Sommige mensen zijn blij met de sociale contacten en gesprekken met de begeleider, anderen zijn blij met het bijzondere, met de pop. "Niemand gelooft mij, ik praat tegen een robot", zei bijvoorbeeld een oudere dame met dementie. Weer anderen zijn gefascineerd door de technologie. Het is dus belangrijk dat de robotpop correct en individueel wordt afgesteld. Dit gebeurt in samenwerking met de begeleiders.

Allereerst gaat het om het reflecteren op de eigen behoeften en doelen en het gebruiken van opties om het eigen dagelijkse leven vorm te geven in een gedeelde leer- en ervaringsruimte. De uitdagingen die later met het gebruik van de technologie gepaard gaan, kunnen ook door mensen met dementie worden overwonnen. Uiteindelijk is de begeleiding en het gebruik van de robotpop zoals alles in het leven. Het is niet voor iedereen altijd hetzelfde en het moet individueel passen, er bestaat geen perfecte oplossing voor iedereen. Bij dit project werkte het echter voor de meeste deelnemers.

Foto: Hochschule für Gesundheit